Opatrywanie ran przy pierwszej pomocy

Pierwsza pomoc jest kluczowa i często decyduje o dalszych losach poszkodowanego. Nie inaczej jest w przypadku różnego rodzaju ran. Im szybciej uda nam się oczyścić skaleczenie i założyć opatrunek, tym lepiej. Nigdy nie wiemy, kiedy będziemy musieli postawić się w roli lekarza, dlatego warto być świadomym, jakie są rodzaje takich urazów i opatrunków oraz na czym polega opatrywanie ran. 

Kiedy mamy do czynienia z raną?

Zanim wyjaśnimy, na czym polega prawidłowe opatrywanie ran, co robić, gdy doszło do mniej lub bardziej niebezpiecznego zranienia, ustalmy, czym jest rana. Zgodnie z przyjętą w medycynie definicją, jest to przerwanie ciągłości skóry. Czasem naruszone zostają również tkanki głębokie (powięzi, mięśnie, ścięgna, naczynia krwionośne, nerwy, stawy, kości).

W większości przypadków do takiego uszkodzenia dochodzi w wyniku urazów mechanicznych, ale też na skutek oparzenia lub kontaktu ze żrącą substancją chemiczną. W zależności od przyczyny tj. czynników powodujących powstanie rany rozróżnia się poszczególne ich rodzaje. Każdy z nich wymaga też nieco innego opatrunku.

Rodzaje ran i rodzaje opatrunków

Rany powstają w wyniku różnych mechanizmów. Z uwagi na to, wymienia się następujące rodzaje ran: 

• otarcia i zadrapania – raczej płytkie, ale dość bolesne, ponieważ naruszają naczynia krwionośne i zakończenia nerwowe. Przeważnie powstają podczas upadków. Czasem pojawia się nieco krwi.
• rany cięte inaczej skaleczenia – dochodzi do nich w wyniku uszkodzenia ostrym przedmiotem, np. nożem lub szkłem. Przeważnie towarzyszy im krwawienie. 
• rany rąbane – podobne do ciętych, lecz zadawane z dużą siłą narzędziem tnącym, przez co bardzo głębokie. 
• rany kłute – zadawane długim, wąskim ostrzem. Chociaż nie wyglądają poważnie, często wiążą się z uszkodzeniem organów wewnętrznych, co powoduje krwotok. Takie zranienia mogą zagrażać życiu.
• rany miażdżone i tłuczone – powstają przez silne uderzenie tępym przedmiotem.
• rany szarpane – skutek gwałtownego zetknięcia się z zakrzywionym, ostrym przedmiotem, (np. hakiem), który narusza nie tylko skórę, ale też tkankę tłuszczową i mięśnie.
• rany płatowe – charakteryzują się oderwaniem całego płata skóry.
• rany kąsane – powstają po ugryzieniu zwierzęcia. Mogą przypominać rany kłute lub szarpane. Ich gojenie często jest utrudnione przez wprowadzenie obcej flory bakteryjnej. 
• rany zatrute – wraz z uszkodzeniem tkanek, pod skórę zostaje wprowadzona trucizna (np. po ugryzieniu przez żmiję). 
• rany postrzałowe – są wynikiem postrzelenia. Mogą być wlotowe lub wlotowe i wylotowe. Naruszają nie tylko skórę, ale też tkanki głębokie.
• oparzenia – rany powstające w kontakcie z gorącymi cieczami, gazami, ciałami stałymi lub w wyniku promieniowania. 

Oprócz tego, w zależności od stopnia uszkodzenia ciała rany mogą być powierzchowne, głębokie i drążące. Natomiast ze względu na poziom ryzyka rozróżnia się rany proste (niewielkie, goją się bez powikłań), złożone (poza skórą naruszone są głębiej położone tkanki i narządy) oraz powikłane (towarzyszą im zakażenia przyranne lub ropnie). Ostatecznie, według stopnia zanieczyszczenia/ryzyka infekcji, dzielimy je na czyste, czyste-skażone, skażone i brudne. Na poszczególne uszkodzenia należy stosować odpowiednie opatrunki. Podstawowe rodzaje opatrunków to: 

• opatrunki osłaniające (zapobiegają zanieczyszczeniu rany i rozwojowi infekcji oraz zbierają krew i płyny ustrojowe),
• opatrunki obłożeniowe (umożliwiają opatrywanie ran kończyn złamanych oraz ran z ciałem obcym),
• opatrunki uciskowe (tamują krwawienie).

Poza tym materiały opatrunkowe mogą być jałowe lub niejałowe. Do najpopularniejszych zaliczamy: plastry z opatrunkiem, bandaże, gazę, kompresy, opatrunki żelowe, hydrożelowe i hydrokoloidowe, opatrunki alginianowe, enzymatyczne, poliuretanowe, z jonami srebra. 

Główne zasady opatrywania ran

Na pewno warto wiedzieć, jakie są rodzaje ran i dostępne na rynku opatrunki. Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy w razie zranienia nie tylko korzystnie wpływa na proces gojenia, ale też ratuje zdrowie i życie. Dlatego każdy powinien znać podstawowe zasady opatrywania ran.

Pierwszą z nich jest higiena – przed przystąpieniem do czynności należy dokładnie umyć ręce i założyć jednorazowe rękawiczki. Niezbędne jest również obmycie i zdezynfekowanie miejsca na ciele, w którym doszło do uszkodzenia. W przeciwnym razie zaczną się w nim namnażać bakterie. Dopiero wówczas można przystąpić do opatrywania.

Opatrywanie ran, które nie są głębokie

Otarcia oraz niewymagające szycia rany cięte wystarczy opatrzeć za pomocą plastra lub gazy i bandaża. Świetnie sprawdzają się w tym przypadku wodoodporne plastry z opatrunkiem Pasocare, dlatego zawsze warto mieć je w domowej/samochodowej apteczce.

Przeczytaj więcej na temat co powinno być w apteczce domowej.

Jak postąpić w przypadku opatrywania ran głębokich?

W przypadku nieco poważniejszych ran nierzadko konieczne okazuje się tamowanie krwawienia. Początkowo ranę trzeba uciskać dłonią z gazą/chusteczką. Jeśli po około 2 minutach krwawienie nie ustępuje, należy założyć opatrunek uciskowy, czyli gazę, bandaż i specjalną opaskę uciskową i jak najszybciej wezwać pomoc.

Jeżeli w ranie tkwi ciało obce, nie wolno go wyciągać, ponieważ powstrzymuje krwotok. Wówczas powinniśmy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Podobnie, gdy poszkodowany źle się czuje lub traci przytomność. Interwencja specjalisty jest też wskazana, gdy doszło do skaleczenie/przekłucia/rozszarpania skóry brudnym przedmiotem. Również opatrywanie ran brzucha, klatki piersiowej i szyi najlepiej pozostawić medykom. Zawsze najważniejsze jest wstępne przeanalizowanie sytuacji – czy poradzimy sobie sami, czy potrzebujemy fachowej pomocy.

Dezynfekcja ran i łagodzenie bólu

Kiedy dochodzi do zranienia, bardzo ważną kwestią jest higiena. Przed założeniem opatrunku trzeba zadbać o czystość. Do oczyszczania ran należy stosować czystą wodę lub wodę z mydłem. Do dezynfekcji służą natomiast specjalne preparaty do odkażania ran. Szczególnie polecane są te, na bazie oktenidy. Niektóre z nich dodatkowo łagodzą ból. Po konsultacji z lekarzem można też przyjmować doustne środki przeciwbólowe. Wszystko, co niezbędne do opatrywania ran znajdziesz w ofercie naszego sklepu.